Elastyczność sieci dystrybucyjnej – jak odbiorcy energii elektrycznej mogą wspierać sieć i na tym zyskać?

Czym jest elastyczność sieci dystrybucyjnej?

Elastyczność to zdolność systemu elektroenergetycznego do dynamicznego dostosowywania się do zmieniających się warunków – zarówno po stronie zapotrzebowania, jak i generacji energii. To cecha, która pozwala reagować na lokalne przeciążenia, nadwyżki produkcji z OZE, wahania napięcia czy ograniczoną przepustowość sieci, bez konieczności natychmiastowej rozbudowy infrastruktury.

W praktyce elastyczność oznacza możliwość:

• zmniejszenia lub zwiększenia poboru energii przez odbiorców,
• ograniczenia lub zwiększenia produkcji przez źródła OZE,
• wykorzystania zdolności przesyłowych w sposób zależny od warunków pogodowych.

Architektura sieciowa wymaga pilnej modernizacji, tak więc jej stan obecny powoduje, że operatorzy systemów dystrybucyjnych muszą równoważyć przepływy energii, także poprzez angażowanie odbiorców i wytwórców w działania poprawiające stabilność sieci. To powoduje, iż powoli kształci się rynek usług elastyczności, na którym uczestnicy mogą świadczyć usługi na rzecz operatora – także za wynagrodzeniem.

 

TAURON Dystrybucja – certyfikacja i rynek usług elastyczności

TAURON jako pierwszy uruchomił Certyfikat Elastyczności (CE), który umożliwia klientom branie udziału w przetargach na świadczenie usług elastyczności. Wnioskować o certyfikat mogą:

• odbiorcy aktywni – czyli odbiorcy końcowi, którzy np. zużywają, magazynują lub sprzedają energię elektryczną wytworzoną we własnym zakresie, poprawiają efektywność energetyczną lub świadczą usługi elastyczności – pod warunkiem, że nie jest to ich podstawowa działalność gospodarcza,
• wytwórcy energii,
• posiadacze magazynów energii,
• agregatorzy – uczestnicy rynku, którzy grupują i zarządzają zasobami elastyczności pochodzącymi od wielu podmiotów, reprezentując je zbiorczo wobec operatora systemu dystrybucyjnego.

Wymagane jest wyłącznie spełnienie następujących warunków: przyłączenie do sieci TAURON Dystrybucja (z wyłączeniem koordynowanej sieci 110 kV) oraz posiadanie zasobów elastyczności (np. możliwość zmiany poboru lub generacji mocy). A sam proces uzyskania prawa do realizacji Usługi o świadczenie elastyczności wygląda następująco:

Krok 1:

Klient składa wniosek (link) o Certyfikat Elastyczności (CE), podając dane kontaktowe oraz szczegóły techniczne dotyczące zasobów elastyczności, takich jak moce przyłączeniowe czy charakterystyka odbioru/generacji, który wysyła na adres: elastycznosc@tauron-dystrybucja.pl

Operator analizuje zgłoszenie i jeśli spełnia ono określone kryteria, wydaje Certyfikat CE umożliwiający udział w przetargach.

Krok 2:

Operator publikuje zaproszenie do składania ofert w konkretnym obszarze sieci, wskazując miejsce i zakres występujących ograniczeń technicznych. Posiadacze Certyfikatu CE składają oferty, w których określają możliwy zakres usługi (np. zmniejszenie zużycia, zwiększenie generacji) oraz oczekiwaną stawkę za jej realizację. Operator ocenia oferty, wybiera najkorzystniejszą propozycję i podpisuje umowę o świadczenie usług elastyczności.

Krok 3:

Po otrzymaniu wezwania do aktywacji usługi, dostawca realizuje uzgodnione działania. Operator monitoruje ich wykonanie i dokonuje rozliczenia finansowego.

Usługi elastyczności może być realizowana przez zwiększenie lub zmniejszenie poboru mocy z sieci, mocy generowanej do sieci, mocy biernej pobieranej z sieci oraz mocy biernej oddawanej do sieci.

Pod koniec października TAURON Dystrybucja podpisał pierwszą umowę na świadczenie usługi elastyczności. Jej celem było tymczasowe rozwiązanie problemów z przeciążeniem linii 15 kV Łączany w Małopolsce, wynikających z nadmiernej generacji energii z OZE. Zastosowanie usługi pozwoliło ograniczyć lokalne wzrosty napięcia wywołane do czasu modernizacji infrastruktury.

 

Enea Operator – usługa IDC

Interwencyjna Dostawa Mocy Czynnej (IDC) to usługa oferowana przez Eneę Operator, która pozwala klientom na czasowe zwiększenie poboru mocy ponad wartość umowną – bez ponoszenia dodatkowych kosztów – w okresach wysokiej produkcji energii z OZE. Oferta skierowana jest do odbiorców z grup taryfowych A, B i C2, którzy posiadają moc umowną powyżej 40 kW oraz odpowiednio wyposażony układ pomiarowy umożliwiający automatyczny i zdalny odczyt danych.

Aby przystąpić do usługi IDC, należy wypełnić formularz zgłoszeniowy (link) dostępny na stronie internetowej operatora i przesłać go na adres e-mail: idc.pytania@operator.enea.pl.

Zgłoszenie weryfikowane jest w ciągu 3 dni roboczych, a pozytywna kwalifikacja obowiązuje do 31 grudnia 2027 r.

Enea co tydzień – w każdy czwartek – publikuje harmonogram dostępnych godzin IDC, kiedy będzie możliwość przekroczenia mocy. Klienci mogą samodzielnie zdecydować, czy chcą zwiększyć pobór energii w danym przedziale czasowym, czy nie. Choć z tytułu świadczenia usługi IDC nie przysługuje wynagrodzenie, to zyskują dostęp do tańszej energii z OZE, a operator unika konieczności ograniczania jej produkcji.

 

Korzyści dla odbiorców i systemu

Dla odbiorców udział w usługach elastyczności oznacza realną możliwość obniżenia kosztów energii elektrycznej. Dzięki dostosowaniu poziomu zużycia do wyznaczonych przez operatora przedziałów czasowych, firmy mogą planować konsumpcję energii w sposób bardziej świadomy, czerpiąc korzyści z tańszej, dostępnej w określonych godzinach energii. Ponadto model wdrożony przez Tauron Dystrybucję przewiduje wynagrodzenie za świadczoną elastyczność.

Dla operatorów systemów dystrybucyjnych usługi elastyczności to skuteczne narzędzie ograniczania przeciążeń i zapobiegania lokalnym awariom. Aktywne sterowanie popytem i generacją pozwala zachować stabilne parametry pracy sieci i reagować na nagłe zmiany w jej obciążeniu. Elastyczność przyczynia się również do optymalizacji nakładów inwestycyjnych. Dzięki możliwości tymczasowego zarządzania ograniczeniami, operatorzy mogą odroczyć kosztowne modernizacje i skierować środki na obszary wymagające pilniejszych działań. Nie mniej ważna jest możliwość efektywniejszej integracji odnawialnych źródeł energii. Zamiast ograniczać ich produkcję, operatorzy mogą modyfikować parametry pracy sieci, aby maksymalnie wykorzystać lokalną zieloną energię i ograniczyć jej marnowanie.

Z perspektywy całego systemu elektroenergetycznego elastyczność zwiększa odporność na nieprzewidywalność – zarówno w zakresie warunków pogodowych, jak i zmienności podaży oraz popytu. Precyzyjne zarządzanie lokalnymi bilansami mocy przekłada się na zwiększenie stabilności napięcia i częstotliwości w systemie. W efekcie poprawia się niezawodność dostaw energii i ogranicza ryzyko przeciążeń oraz deficytów.

 

Zakończenie

Usługi elastyczności to nowatorski, ale przełomowy model zarządzania siecią. Dla wielu firm i instytucji to realna szansa na oszczędności. W Energy Solution wspieramy naszych Klientów w analizie ich potencjału elastyczności oraz udziale w inicjatywach takich jak IDC czy Certyfikat CE.

Skontaktuj się z nami i dowiedz się, jak możesz uczestniczyć w elastycznej energetyce przyszłości. Pomożemy Twojej firmie wdrożyć rozwiązania, które pozwolą obniżyć koszty energii, zwiększyć efektywność i aktywnie uczestniczyć w budowie nowoczesnego, zrównoważonego systemu elektroenergetycznego.

biuro@energysolution.pl